Wanneer je voor het eerst gaat werken als arts-assistent zijn de werkzaamheden erg uitdagend. Als arts-assistent wordt er namelijk ontzettend veel van je gevraagd. Je gedachten hobbelen van het ene naar het andere onderwerp: een huisarts moet nog teruggebeld worden, een nieuwe opname op de spoed, de verpleegkundige wacht nog op een ontslagrecept, een afdelingspatiënt raakt septisch, een patiënt wacht op de uitslag van zijn scan. Je gedachten worden continu afgeleid en dat kost energie. Juist dan is het belangrijk om rustig te blijven en het overzicht te behouden. Deze 5 tips helpen je om je energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken, om het grote geheel te blijven zien en te focussen op datgene dat écht belangrijk is.
5 Overlevingstips
voor de
beginnende
arts-assistent
5 Overlevingstips
voor de
beginnende
arts-assistent
door Shailin Balgobind
Oprichter ANIOS Academy
Tip 1. Schrijf al je gedachten op
Je hoofd is niet gemaakt om alles te onthouden, maar om creatieve oplossingen te vinden voor alles wat er om je heen gebeurt. Hoe vaak is het voorgekomen dat je een gedachte had, waarvan je wist dat deze belangrijk was, maar die je later toch bent vergeten? Bovendien is je hersenenergie is nu eenmaal beperkt. Het kost te veel energie om je gedachten te laten wisselen van focus, vooral wanneer elk van deze gedachten veel focus vereisen. En wanneer je weet dat je iets vergeten bent, blijft deze bewustwording een tijdje hangen in je achterhoofd, als een ijspegel die langzaam wegsmelt.
Dit wil je vermijden. Neem een notitieboek waar je al je gedachten direct in kunt dumpen. Of je kan ook een app gebruiken zoals Evernote of Things. Neem je notitieboek altijd en overal met je mee. Door je gedachten meteen ergens op te schrijven, weet je zeker dat je ze gaat terugvinden. Daarbij stel je ook je onderbewuste gerust: je potentieel belangrijke gedachten zijn veilig opgeborgen en er bestaat geen risico dat ze verloren gaan. Het duurt eventjes om je eigen methode te ontwikkelen, maar dan heb je er ook de rest van je leven plezier van.
"Door je belangrijke gedachten meteen ergens op te schrijven, stel je je onderbewuste gerust en kan je zonder afleiding door met je werkzaamheden"
Deze tip is zowel te gebruiken buiten je werkzaamheden als arts-assistent als tijdens je dienst. Door alle gedachten, meestal zijn dit to-do’s, op te schrijven, kan je je 100% focussen op je huidige taak. Zo word je bijvoorbeeld bij de anamnese van die nieuwe opname op SEH niet afgeleid door gedachten als: “Oh ik moet die huisarts nog bellen”, “hierna moet ik echt niet vergeten die ontslagrecept uit te printen” of “dat ene ECG moet ik nog eventjes laten medebeoordelen door de cardiologie”.
Tip 2. Orden je gedachten voordat je de telefoon opneemt
Dat je in een snel tempo moet schakelen van het ene naar het andere onderwerp wordt grotendeels veroorzaakt door het aantal telefoontjes dat je krijgt. Je gaat van vragen over vitale parameters naar medicatieorders en van een verandering in de klinisch conditie naar aanvullende onderzoeken en nieuwe presentaties. Tijdens je dienst neemt de werkdruk toe, waardoor je stress ook toeneemt. Telefoontjes kunnen ervoor zorgen dat je stressniveau nog hoger wordt. Het overzicht behouden en de helderheid in je hoofd bewaren is dan lastig. Maar hier kun je iets aan doen.
Wanneer de telefoon overgaat heb je vaak het gevoel dat je deze zo snel mogelijk moet opnemen. Maar dat hoeft dus niet. Door je telefoon regelmatig bewust een paar keer over te laten gaan, bouw je een gewoonte op waarbij telefoontjes geen invloed hebben op je stressniveau. De korte tijd dat je de telefoon laat overgaan, gebruik je bovendien om af te maken waar je mee bezig was.
"Voordat je de telefoon opneemt, neem een klein momentje om eventjes op een rijtje te zetten waarmee je bezig was en hoe je dadelijk verder gaat, zodat je het overzicht bewaart"
Wanneer je bijvoorbeeld gebeld wordt tijdens het opschrijven van het lichamelijk onderzoek, maak dan je zin af, bekijk waar je gebleven bent en bedenk wat je volgende stap gaat zijn wanneer je weer verder kunt schrijven. Wellicht is het handig om een paar steekwoorden op te schrijven die je echt niet wilt vergeten. Doordat je dit voor jezelf op een rijtje zet, is het gemakkelijker om daarna weer verder te gaan én heb je alle aandacht voor degene die belt. Je hoeft je aandacht dan niet te verdelen, je bespaart hersenenergie en je houdt je stressniveau laag.
Tip 3. Neem niets persoonlijk
Gedurende je werkzaamheden zullen veel mensen commentaar hebben op jouw doen en laten. Soms is dit commentaar positief en soms negatief. Dit laatste kan soms erg lastig zijn, vooral wanneer het commentaar persoonlijk lijkt te zijn of wanneer het commentaar op een erg heftige manier gegeven wordt. Ik kan me nog goed herinneren dat ik na mijn afstuderen vol enthousiasme ging werken als ANIOS op de interne geneeskunde. Ergens in de eerste weken was ik werkzaam op de spoed en moest ik een patiënt opvangen met gemetastaseerd coloncarcinoom die septisch binnenkwam, net 30 minuten voor de overdracht.
Na het afnemen van anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvullende onderzoeken, infusietherapie en antibiotica belde ik mijn supervisor, een fellow, om de casus alvast te bespreken voordat we de overdracht in zouden gaan. Enkele minuten voordat ze arriveerde, werd het lab bekend, die forse elektrolytstoornissen liet zien. Hyponatriemie, hypokaliemie, hypomagnesiemie, hypocalciemie, hypofosfatemie, allen te laag en niet een beetje ook. Ik besprak de casus met mijn supervisor die zojuist arriveerde. Toen we kwamen bij het bespreken van het beleid, kreeg ik de wind van voren. Ik had namelijk nog geen tijd gehad om een plan te maken voor de elektrolytstoornissen. Toen ik het beleid wilde opzoeken in het acute boekje, vertelde ze me met stemverheffing dat het te laat was en dat ze alles beter zelf kon doen.
"Door niets persoonlijk op te vatten, lukt het je sneller om los te laten en je te richten op het positieve"
Het voelde alsof ik gefaald had. Het commentaar voelde persoonlijk en het voelde alsof ik geen goede dokter was. Ik heb nog weken teruggedacht aan deze gebeurtenis en altijd voelde ik me er niet goed bij. Totdat een collega een belangrijk inzicht met mij deelde die mijn visie voor altijd veranderde. Ze zei namelijk dat alles wat anderen zeggen en doen, een uiting is van hun realiteit en niet van jouw realiteit. De acties van deze fellow zijn gebaseerd op haar voorgaande ervaringen. Wellicht had deze fellow veel privéproblemen of had ze zelf een moeilijke tijd tijdens haar opleiding. Dat zullen we nooit te weten komen, maar dat maakt ook niet uit. Er is iets geweest dat dit gedrag bij haar getriggerd heeft, maar die trigger heeft niets met mij te maken. Door het niet persoonlijk op te vatten, lukt het je sneller om het los te laten en je te richten op het positieve: de patiënt heeft het gered en jij hebt daaraan bijgedragen. Vanaf dat moment heb ik altijd een belangrijke vuistregel in gedachten, namelijk: neem niets persoonlijk.
Tip 4. Bereid je voor op de
‘worst-case scenario’
‘worst-case scenario’
Wat ook veel energie kan kosten, is angst voor doemscenario’s. Eenmaal begonnen bij de cardiologie werd al snel duidelijk dat één van de spannendste gebeurtenissen tijdens mijn dienst een reanimatie was. Mijn rol als ANIOS cardiologie was een TTE te maken van het hart om een longembolie (rechtsbelasting) en harttamponade (pericardvocht) uit te sluiten. Binnen 6 weken (inwerkperiode) moest ik bekwaam worden in het maken van thoracale echo’s. Dat is best snel, met alle werkzaamheden die daarbij komen kijken. Zou ik wel met 100% zekerheid kunnen zeggen dat er geen sprake was van een longembolie of harttamponade tijdens het maken van een TTE bij een reanimatie? Ik kreeg het er benauwd van!
"Kijk naar datgene wat jij het meest spannend vindt en probeer zo concreet en zo klein mogelijk de stappen voor jezelf helder te krijgen zodat je er soepel doorheen gaat"
Toen kreeg ik een tip van een collega: het echo-apparaat slaat automatisch beelden op, mits de patiëntgegevens van tevoren zijn ingevoerd. Bij een reanimatie weet je aanvankelijk natuurlijk niet om welke patiënt het gaat. Maar je kunt wel snel een nieuwe patiënt aanmaken onder een willekeurige naam. Dat bood perspectief, dus ik vroeg direct hoe ik dat kon doen. Bij de volgende reanimatie in mijn dienst deed ik dat. Ik pakte het echo-apparaat, maakte een nieuwe patiënt aan, bracht het hart in beeld en deed een voorlopige beoordeling. Ik overlegde vrijwel direct met de cardioloog die via het EPD mee keek naar de opgeslagen beelden. Doordat ik wist dat ik opgeslagen beelden achter de hand zou hebben, ging ik veel relaxter mijn dienst in.
Kijk dus naar datgene wat jij het spannendst vind en probeer zo concreet en zo klein mogelijk de stappen voor jezelf helder te krijgen. Overleg met meer ervaren collega’s wat zij het meest spannend vonden en wat ze in die situaties gedaan hebben. Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden.
Tip 5. Trek geen voorbarige conclusies
Een aanname is een veronderstelling van de realiteit. Je legt aan jezelf uit wat je ziet met conclusies die je zelf trekt. Dit helpt ons om de wereld om ons heen overzichtelijk te maken en sneller te begrijpen. Het nadeel is dat het een snelle en grove manier van beoordelen is, waardoor het ook wel eens niet klopt. Je kunt aannemen dat iets zo is omdat het in het merendeel van de gevallen zo is, maar dat is in het gewone leven al niet verstandig, laat staan tijdens je werk als arts-assistent.
Die verschillende aannames of ‘conclusies’ die in de communicatie tussen jou en je collega’s of tussen jou en de patiënt ontstaan, zijn overigens niet opzettelijk. Je denkt oprecht elkaar goed te begrijpen. Maar dat ‘denken dat je elkaar wel begrijpt’ kan tot allerlei problemen leiden. Dan krijg je: “Oh, maar ‘we’ wilden toch juist…”, “Oh, maar jij weet toch dat…”, “Och jee, ik was er juist van uitgegaan dat...” en ga zo maar door.
Stel dat een patiënt op controle komt bij de polikliniek longziekten in verband met COPD. De puffers zijn de laatste poliklinische bezoeken steeds opgehoogd in verband met onvoldoende resultaat en de longarts heeft een spirometrie laten maken. De spirometrie laat een mild beeld zien van COPD. Zeker niet wat je verwacht wanneer je de hoge dosering bekijkt van de inhalatiemedicatie. De longarts vraagt aan de patiënt om de inhalatietechnieken voor te doen, waarbij de patiënt de puffers erbij pakt en tot grote verbazing van de longarts gebruikt als parfum en dus niet inhaleert. Ze spuit als het ware de puffers tegen haar hals en thorax. Er is dus ten onrechte aangenomen dat de patiënt wist hoe je een puffer op correcte wijze moest gebruiken. De longarts heeft maar snel de dosering gereduceerd en uitleg gegeven over het gebruik.
"Doe geen aannames, maar communiceer zo duidelijk mogelijk om misverstanden en fouten te voorkomen"
.
Hier loopt de situatie nog af met een sisser. Maar er zijn ook ernstiger gevolgen van incorrecte aannames, denk bijvoorbeeld aan wanneer je aanneemt dat de verpleegkundige je wel belt wanneer de zojuist ingezette behandeling niet aanslaat, of dat je aanneemt dat de medicatie bij de vorige opname een week geleden hetzelfde is als bij de huidige opname, of dat je aanneemt dat bij afwijkende uitslagen altijd gebeld wordt en dus niet zelf hoeft te kijken. Vervang je aannames met vragen: “Zullen we afspreken dat je me belt over 30 minuten nadat de snelle kolf is ingelopen en de vitale parameters herhaald zijn?” Stel zoveel mogelijk vragen om het totaalplaatje helder te krijgen. Bekijk het probleem vanuit verschillende perspectieven en communiceer zo duidelijk mogelijk met anderen om misverstanden en fouten te voorkomen.
Bonustip: Geniet!
Ben je er nog? Mooi. Dan heb je er dus echt zin in om aan de slag te gaan als arts-assistent. Het wordt een onwijs leerzame periode waarbij je vaardigheden leert die het medische discipline overstijgt en een sterke basis zet voor de rest van je carrière. Geniet van de kleine momenten tijdens je werkzaamheden, zoals het prettig contact met de patiënt dat je niet snel zal vergeten, de samenwerking de verpleegkundige bij de opvang van een instabiele patiënt en het stellen van de juiste diagnose waardoor je een gerichte behandeling kan starten. Het is een geweldig beroep waarbij we anderen kunnen dienen dat zo een voldaan gevoel geeft. Geniet en go get ‘em tiger!